İstanbul Kadın Müzesi

Konu Başlıkları

Galeri

Kanto

Kantocu olarak tanındığı diğer adlar Peruz, Kantocu Peruz, Perviz Hanım ve Afet-i Devran Peruz olan Peruz Terzakyan, 1870-1912 tarihleri arasında sahneye çıktı. Kantolarını kendi yazıp, besteledi. Sahne-i Alem isimli bir gösteri grubu kurdu. Flora, Violet, Küçük Virjin, Amelya gibi kantocular da bu grupta Peruz Terzakyan ile birlikte çalıştılar.

Peruz Terzakyan'ın en tanınmış eserleri, ilk bestelediği kantosu "Kalb-i viranım yanıyor, yok bana rahm eyleyecek" (Hicaz) ile Arap kızı kantolarıdır.

Kanto kostümü: "Bol saçaklı fistan"

"(...)Kaşta gözde bol rastık ve sürme, başta arkaya dökülmüş saç, sırtında göğüs ve kolları dekolte, dizkapağı boyunda yavruağzı, kanarya sarısı, camgöbeği veya filizi, rengarenk pullu yanar döner kemerli bol saçaklı fistan. (...) Çiğ pembe çorap, pomponlu ve sırmalı iskarpinler (...)."
Sermet Muhtar Alus, Masal Olanlar, İstanbul, 1997

Yazar Peruz Terzakyan

Peruz Terzakyan'ın Neşe-i Dil (Neşeli Sözler) adlı bir kanto kitabı vardır. Böylece sadece kanto türünü yaratmakla kalmamış, kantolarını kendisi yayımlayan ilk ve tek kantocu da olmuştur.

Peruz Terzakyan'ın 12 eseri, sözleri, notaları, makamları usulleri, kantocu isimleri belirtilerek 89 kantoya yer verilmiş ve beş kitapçıktan oluşan Nuhbe-i Elhan adlı derlemede de yer almıştır.
(Selim Şamlı, Nuhbe-i Elhan, İstanbul, tarihsiz)

Peruz Teryakyan'dan kanto örnekleri

(Aşağıdaki örneklere Nuhbe-i Elhan'da da yer verilmiştir)
Mısırımı Kavururken Kantosu
Mısırımı kavururken
Dumanını savururken
Ayaklarım yoruluyor
Sokak sokak dolaşırken
Buğday mısır kıtır kıtır
Buğday mısır çıtır çıtır
(Söz ve müzik Peruz Terzakyan)

Kalkın Tayfalar Kantosu

Kalkın tayfalar
Gemi yalpalar
İçelim şarap
Olalım harap
Lariccom, trelelli hahahay!
(Söz ve müzik Peruz Terzakyan)

Hovardayım Kantosu

Hovardayım hovarda
Savul karşımdan var da
Mantar yemem ben asla
Tosunum tosunum hayda

Meyhaneler gezerim
Kabadayı severim
Bana çatan olursa
Bir yumrukta ezerim

Ah var mı bana yan bakan?
Anam babam kardeşim
Şöyle gel be yoldaşım
At rakıyı omuzdaşım

Helal olsun kardeşim
Yedik içtik kime ne dedik
Hayda hayda
Oyna dedik

Atlas mintan giyerim
Kadifedir yeleğim
Ayakta yırtık potin
Ben niye evlenmeyeyim?
(Söz ve müzik Peruz Terzakyan)

Sözleri ve bestesi Peruz Terzakyan'a ait Arap kızı kantosu (Seslendiren: Nurhan Damcıoğlu)

(Bilgiye erişilemedi)

(Bilgiye erişilemedi)

(Bilgiye erişilemedi)

(Bilgiye erişilemedi)

• Annesi: (Bilgiye erişilemedi)
• Babası: (Bilgiye erişilemedi)
• Yeğeni:Şamram Kelleciyan (kantocu)
• Dostları:Bestekar Şevki Bey, İsmet Fahri Gülünç (tuluat ve sinema oyuncusu, sinema rejisörü)

Belgesel

Uzak bakışlı Kadınlar; Eski Zaman Çiçekleri, I.Bölüm. Senaryo, metin yazarı ve yapımcı: Füsun Feyizli; Yönetmen Taha Feyizli, TRT Ankara Televizyonu, 2000.

Müzik Albümü

"Kantolar 1905-1945", CD, Kalan Müzik, İstanbul. Bu albümde Peruz Hanım'ın "Falcı Çingene" ve "Ah Ölüyorum Efendim" parçaları bulunmaktadır.

• Bogos Çalgıcıyan, "19.y.y Osmanlı Temaşa Sanatının Başlangıcından 1946'ya Ermeniler", hyetert.com (Erişim 9.12.2011).
• Berna Özbilen, Kanto'nun Değişim Süreci ve Yakın Dönem İcralarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Müziği Ana Bilim Dalı, İstanbul, 2006 (Erişim 10.12.2011).
• (Sarkis Tütünciyan) Şarasan, Türkiye Ermeni Sahnesi ve Çalışanları, (çev. Bogos Çalgıcıoğlu), İstanbul 2008 (İlk baskı: 1914, orijinal başlık: Tırkahay Pemn yev ir Kordziçneri 1850-1908).
• Metin And, Osmanlı Tiyatrosu, İstanbul, 1999.
• Murat Belge, "1905-1942 Kantolar", Kalan Müzik Arşiv Serisi, CD-Kitapçık, İstanbul, 1998
• Sermet Muhtar Alus, Masal Olanlar, İstanbul, 1997.
• Ergun Hiçyılmaz, "Afet-i evran peruz Hanım", İstanbul'da Muhabbet, İstanbul, 1989.
• Alus, Sermet Muhtar, "Kantocuların Kadınnesi Peruz", Yedigün, İstanbul, 1934.
• Lütfü Tınç, "Peruz'dan Gülriz Sururi'ye kanto zamanları", İstanbul Life (tarihsiz).
• Prof. Şehvar Beşiroğlu, Türk Müzik geleneğinde Kadınlardan Kadınca Müzik, Musiki Dergisi, (tarihsiz).
• Selim Şamlı, Nuhbe-i Elhan, İstanbul, tarihsiz.

Peruz Terzakyan tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar

• Bkz. Hakkında Yazılanlar maddesi.
• Selim Şamlı, Nuhbe-i Elhan, İstanbul, tarihsiz.
• Sermet Muhtar Alus, Masal Olanlar, İstanbul, 1997.

Peruz Terzakyan tanıtım sayfasındaki görseller için kaynaklar

• Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi, İstanbul.
• http://notaarsivleri.com/hicazkar/6874.png (Erişim 1.3.2012).