İstanbul Kadın Müzesi

CONTENUTO

Galleria

Basın

"Kadınların hayatını kendi kazanmasına engel olanların bir bahaneleri de, kadınların tahsilsiz ve tecrübesiz olduklarıdır. Acaba ticaret ile hayatını kazanan erkekler, ticaret mektebi mezunu mu? Yoksa yüksek tahsil mi yapmışlar? Yüzde sekseninin okuma-yazma bilmediği meydandadır!"
(Ulviye Mevlan)
Ulviye Mevlan "Kadınlar iş Bekliyor", Kadınlar Dünyası, No. 157,19 Şubat 1921, s. 2, günümüz Türkçesine aktaran Meral Akkent.

Kadınlar Dünyası dergisindeki orjinal metin

Kadınların hayatlarını kazanmasına mani olanların bir bahaneleri de, kadınların cehalet ve tecrübesizlikleridir. Acaba ticaret ile temin-i maişet eden erkekler, ticaret mektebinden mi neşet [doğmak, ortaya çıkmak] etmişlerdir, Yoksa tahsil-i âli mi görmüşlerdir? Yüzde sekseninin okuma-yazma bilmediği meydandadır!
(Ulviye Mevlan)

Ulviye Mevlan, "Kadınlar iş Bekliyor", Kadınlar Dünyası, No. 157, 19 Şubat 1921, s. 2. Aktaran Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul, 2011, 3. Baskı, s. 373.

"Kadınlar çalışma hayatında ve çalışma hayatının her dalında görünmeye başlayınca ve yenmiş haklarını geri almak için biraz da seslerini yükselterek, bu yolda yavaş ilerlense de muhakkak kazanma kararlılığını da gösterince, bir kısım erkekler telaşa düştüler; ekmeklerinin, maaşlarının kısmen de olsa ellerinden kayarak, kadınlara geçeceği duygusuna kapıldılar. Bu telaş, bu çırpınma acaba güçsüzlük nedeniyle midir? Yoksa kendine güvenememekten midir?"

Kadınlar Dünyası'nın 164. sayısında Posta-Telgraf Nezareti'ne alınan kadınların maaşlarının azlığından yakınmış zam istemiştim. Bir kısım erkekler bu basit dileğimden nedense ürkmüşler; tüm memurluk alanını ve memurluk işlerini, kadınların işgal edeceğini ve sonunda kendilerinin elleri böğürlerinde aç kalacakları kararına varmışlar. Ve hatta bazı erkekler, işi dergimize mektuplar yazarak yardım istemeye kadar bile vardırarak, zayıflıklarınını da gösterdiler. Biz bu mektupları tabii ki, özel bir dikkatle okuyoruz ve böylece erkek ruhunu ve karakterini daha iyi inceleyebiliyor ve anlayabiliyoruz. Bu mektuplardan bir tanesi, gerçekten merhametimize dokundu. Kadın ruhu ya, acıdık ve teselli etmek istiyoruz.

Feminizmin gayesi yalnız kadınlığın hayatını değil, kadınlıkla beraber erkeklerin hayatını da düzenlemektir. Ve her ikisini de, insan olmaları nedeniyle daha rahat ve daha mesut yaşatmaktır.

İyi eğitim yapmış, bilgisiyle, becerisiyle ve zekâsıyla işini güzelce yöneten ve gelecekte de bir eş ile yaşayacak ve evlatlarını da yaşatacak bir kız, neden sahip olduğu kabiliyetlere uygun bir maaş aramasın ve istemesin de, senelerini boş yere geçirsin? Ve aldığı maaş bilgisiyle, becerisiyle, zekâsıyla ve işiyle aynı ayarda olmayınca neden feryat etmesin; sussun ve miskin miskin otursun? İşte azizim, feminizm bu miskinliği kabul edemez.
(Ulviye Mevlan) Ulviye Mevlan, "Düşünüyorum ", Kadınlar Dünyası, 22 Mart 1918, no. 166, s. 2, günümüz Türkçesine aktaran Meral Akkent

Kadınlar Dünyası dergisindeki orjinal metin

Kadınlık hayat-i mesaide, hayat-i mesainin her şubesinde görünmeye başlayınca, mağsub [gasbedilmis] haklarını istirdad [geri almak] yolunda bir az da sesini çıkarıp muhakkak davasını tedrici olsa da kazanacağı ilamını gösterince, bir kısım erkekler telaşa düşdüler; ekmeklerinin, maaşlarının kısmen olsa da ellerinden gideceğini, kadınlara intikal edeceğini zan etmeğe başladılar. Bu telaş, bu çırpınma acaba zaif iradeden değil midir? Şahsi teşebbüse güvenememezlikden değil midir?

Kadınlar Dünyası'nın 164. sayısında Posta-Telgraf Nezareti'ne alınan kadınların maaşlarının azlığından yakınmış zam istemiştim. Bir kısım erkekler bu basit temennimden nedense ürkmüşler; saha-i memuriyet ve mesaiyi, kadınların hemen hemen istilâ edeceklerine ve nihayet kendilerinin elleri böğürlerinde aç kalacaklarına hükm ediyormuşlar ve hatta bâzıları bize mektublar yazarak istimdada [yardım istemek] kadar kalkışıp bütün bütün zaif iradelerini göstermişlerdir. Biz bu mektubları tabii bir dikkat-i mahsusa okuyoruz ve erkek ruh ve seciyesini bunlar ile bir derece daha tedkik ve tahlil eyliyoruz. Bu mektublardan bir tanesi, doğrusu ya merhametimizi celb etti. Kadın ruhu bu ya, acıdık ve teselli etmek istedik.

Feminizmin gayesi yalnız kadınlığın hayatının değil, kadınlıkla beraber erkeklerin dahi hayatını tanzim etmek ve her ikisini, insan olmak itibarıyla daha müreffeh ve daha mesud yaşatmaktır.

İyi tahsil görmüş, ilim ile, irfan ile, zekâ ile memuriyetini hüsn-ü idare etmekte olan ve istikbalde bir refik ile yaşayacak ve evlatlarını yaşatacak bir kız, neden iktidarı ile mütenasib bir maaş aramasın, istemesin, seneleri beyhude sayıb imrar eylesin [geçirme] ve taleb edeceği maaşı ilmiyle, irfanıyla, zekâsıyla, işiyle mütenasib bulamaynıca neden feryat etmesin; sussun ve meskenet [miskinlik, tembellik] göstersin? İşte azizim, 'feminizm' bu meskeneti kabul edemez.
(Ulviye Mevlan)
Ulviye Mevlan, "Düşünüyorum ", Kadınlar Dünyası, 22 Mart 1918, no. 166, s. 2. Aktaran Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul, 2011, 3. Baskı, ss. 373-374.

Kadınlar Dünyası Dergisi

• 1. Sayı:4 Nisan 1913
• Son sayı:21 Mayıs 1921
• Tiraj:3000 üzerinde
• Derginin sahibi: Nuriye Ulviye Hanım
• Derginin amacı: Üzüntüyle boyun eğen ve hiç bir işe yaramayan hayatımızın artık gelişmesinin ve aydınlanmasının gereği konusunda devamlı düşünüyordum. İlerlemek ve yükselmek için hem pratik cesaretin hem de ruhsal cesaretin, başka bir deyişle çağdaş kişiliğin önemi konusundaki düşüncelerim artık iyice olgunlaşmıştı. İçinde yaşadığımız uyanış devrinin ve kurulan toplumun temelini oluşturan sosyal bilimlerin ışığında, (kadınların ilerlemesi için) gerekli olan (adımları) cesaretle gerçekleştirecek bir gazete çıkarmaya giriştim.
  (Ulviye Mevlan, Kadınlar Dünyası imzası ile, "Terakkiye Doğru", Kadınlar Dünyası, 8 Nisan 1329 (1913), no. 5, s. 2-3, günümüz Türkçesine aktaran Meral Akkent)
  
  Kadınlar Dünyası dergisindeki orjinal metin
  "Mateme bir inkiyad-ı esiraneye [matemli bir boyun eğmeye] mahkûm bi-sud [boş, faydasız] hayatımızım taayyün [meydana çıkma] ve tenevvür [aydınlanma] etmesi lüzumu, fikrimizin en mühim mevkilerini işgal ediyordu. Terakki ve teali için cesaret-i maddiye ve maneviyyenin, tabir-i diğerle [başka bir deyişle] şahsiye-i medeniyenin derece-i vücûbu [önem derecesi] nazarlarımızda gereği gibi büyüdü. Yaşadığımız devr-i intibahı, teşekkül eden cemiyetleri tertip eden ictimaatı nazar-ı dikkate alarak iktisab-ı cüretle , ihtiyacımıza muvaffak bir gazete neşrine teşebbüs ettik."
  (Kadınlar Dünyası imzası ile, "Terakkiye Doğru", Kadınlar Dünyası, 8 Nisan 1329 (1913), no. 5, s. 2-3. Aktaran Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul, 2011, 3. Baskı, s. 146.
• Derginin özellikleri: Politik içeriği yansıtan dergi adı

  Sadece kadınlardan oluşan yazı kadrosu oluşturmak
  Sadece kadınların yazılarına yer vermek
  Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin yayın organı olmak
  Ayrım yapmaksızın Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşayan tüm kadınlara hitap etmek
  Her düzeyde eğitimdeki kadınların dergisi olmak
  Feminizmin tanımını yapmak
  Kadınlar için yüksek öğrenim sağlanması ve kadınların kamu kuruluşlarında çalışabilmesi gibi konularda talepleri dile getirmek ve bu talepleri gerçekleştirmek (12 Eylül 1914'de İnas Darülfünunu (Kadın Üniversitesi) açılması ve 1913'de Telefon İdaresi'nde yedi Müslüman kadına ilk kez memurluk hakkı tanınması gibi)
  Osmanlı İmparatorluğu sınırları dışında da kadın hareketindeki aktivistlerle ilişkiler kurmak

"Düşünüyorum"

Nuriye Ulviye Mevlan, Kadınlar Dünyası dergisini çıkarmaya başladığında, birinci sayıdan 166. sayıya kadar kendi adını kullanmadan Kadınlar Dünyası imzasıyla ikinci sayfada başmakaleler yazdı. İmzasını ilk kez 166. sayıdan itibaren gene ikinci sayfada olan Düşünüyorum başlıklı makalelerde kullandı.

Dört isim bir kadın

Nuriye Ulviye
Ulviye Mevlan
Nuriye Ulviye Civelek
Nuriye Ulviye Mevlan Civelek

Nuriye Ulviye

Nuriye Ulviye 13 yaşında (1906) evlendirildi. Nuriye Ulviye'den yaşça büyük olan Hulusi Bey'in ölümünden sonra, kocasından kalan malvarlığını da kullanarak 4 Nisan 1913 yılında Kadınlar Dünyası dergisini çıkardı. Derginin sahibi olarak künyedeki ismi Nuriye Ulviye idi.

Ulviye Mevlan

Nuriye Ulviye, Kadınlar Dünyası dergisinde 108. sayıdan itibaren derginin sahibi olarak Ulviye Mevlan adını kullanmaya başladı. Kocası gazeteci, politikacı ve kadın hakları savunucusu Rıfat Mevlan idi. Ulviye Mevlan 1923 yılında Rıfat Mevlan'dan ayrıldı.

Nuriye Ulviye Civelek

Ulviye Mevlan 1925 yılında Ali Civelek ile evlendi. Bunda sonraki yaşamında Ulviye Civelek ve Nuriye Ulviye Civelek adını kullandı. Hatay, Kırıkhan'da anısına açılmış olan Nuriye Ulviye Civelek Halk Kütüphanesi de bu adla anılmaktadır.

Nuriye Ulviye Mevlan Civelek

İstanbul Kadın Müzesi® (İKM), tanıtım sayfasında Nuriye Ulviye Civelek'i basın hayatına başladığı ad olan Nuriye Ulviye ve daha sonra yazılarını imzaladığı Ulviye Mevlan ve son kullandığı Civelek soyadı da dahil olmak üzere tüm adlarını, kadın belleği için önemi nedeniyle birlikte kullanılmıştır.

(Bilgiye ulaşılamadı)

(Bilgiye ulaşılamadı)

(Bilgiye ulaşılamadı)

Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk feminist kadın dergisi olan Kadınlar Dünyası dergisini özel serveti ile kurmuştur.

Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti kurucu üyesidir.

• Anlamı:Osmanlı Kadın Haklarını Savunma Derneği
• Kuruluş tarihi: 28 Mayıs 1913
• Kurucusu:Nuriye Ulviye Hanım
• Kuruluş amacı:Kadın kılığında reform, kadının çalışma hayatına katılmasının kolaylaştırılması, kadın eğitiminin yaygınlaştırılması

• Annesi: Safiye
• Babası: Mahmut Yediç (çiftçi)
• Kızı: Lütfiye Civelek
• Yeğeni:Nezihe Civelek
• Evlilik: Hulusi Bey, Rıfat Mevlanzade (Hukuk-i Umumiye, Serbestî, kıl, Ahali, İnkılâb-ı Beşer, Hukuk-i Beşer, Meşrutiyet, Fârûk, Cihâd, Erkekler Dünyası gazetelerinin sahibi, müdürü ve muhabiri), Ali Muharrem Civelek (Doktor)
• Dostları: Emine Seher Ali (107. sayıya kadar Kadınlar Dünyası yazı işleri müdürü, Kadınlık Hayatı dergisinin yazı işleri müdürü), Ruşen Bey (107. sayıdan 163. sayıya kadar Kadınlar Dünyası yazı işleri müdürü), Aziz Haydar (kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı, Erenköy Kız Lisesi'nin çekirdeğini oluşturan okulun ilk ve orta kısımlarını 1914 yılında kendi serveti ile kurdu, annelere danışma hizmeti veren Ana adlı merkezin kurucusu), Belkıs Şevket (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı, İngilizce, müzik ve tarih öğretmeni, Osmanlı İmparatorluğu'nda uçağa binen ilk kadın), Mükerrem Belkıs (kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Atiye Şükran (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Aliye Cevad (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Sıdıka Ali Rıza (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Safiye Biran (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Nimet Cemil (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Nebile Akif (Kadın hakları aktivisti, Kadınlar Dünyası yazarı), Mes'adet Bedirhan (yazar, tiyatro senaryosu yazarı), Lia Hurşi (Romanyalı gazeteci, Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, Kadınlar Dünyası yazarı), Lucy Tomayan (Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Berthe Dangeness (Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Dr. Frieda Oscar (Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Berthe de Launay (Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Fahr-ül Benat Süleymanova (Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Odette Feldmann (Berliner Tageblatt gazetesi muhabiri, Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Grace Ellison (Times gazetesi muhabiri, kadın hakları aktivisti, Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Dr. Amelie Frisch (İstanbul, Pangaltı'daki Avusturya-Macaristan Hastanesi başhekimi, Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, gazeteci, Kadınlar Dünyası yazarı), Meliha Cenan (şair), Yaşar Nezihe (şair).

Kırıkhan'da, Sanayi caddesinde Nuriye Ulviye Civelek Sokağı bulunmaktadır.

Kütüphane

Hatay'ın Kırıkhan İlçesinde Nuriye Ulviye Civelek adını taşıyan bir Halk Kütüphanesi vardır. Ali Muharrem Civelek, eşi Ulviye Civelek öldükten sonra, Ortodoks kilisesi'nin bahçesinde bulunan bir evi satın alarak restore edilmesini sağlamış ve bu binayı Kütüphane olması şartı ile Belediyeye vermiştir. Bu binada, Kırıkhan Nuriye Ulviye Civelek Halk Kütüphanesi açılmıştır.

Anma toplantısı

4 Aralık 1965'te Kadınlar Dayanışma Derneği Genel Merkezi tarafından Ankara Bulvar Palas'ta Nuriye Ulviye Mevlan Civelek'i anma toplantısı düzenlendi.

Çeşme ve Kitabe

Antakya Asri Mezarlığı'nda, Ulviye Mevlan Civelek anısına bir kitabe ve bir çeşme bulunmaktadır. Çeşme, Ali Muharrem Civelek tarafından, Kitabe ise Türkiye Kadınlar Konseyi tarafından 15.4.1967 tarihinde yaptırılmıştır.

International symposium

Gender Equality in Academia: International Best Practices Symposium
November 6th and 8th, 2014, Minerva Palas, Karaköy - Istanbul

The magazine Kadınlar Dünyası (Women's World) published by Ulviye Mevlan played a very important role in the demands for higher education. In celebration of the centenary of women gaining the right to university education in Turkey, Women's Museum Istanbul in association with the Sabancı University Gender and Women's Studies Forum hold the Gender Equality in Academia: International Best Practices Symposium to discuss policies, programs and best practices for gender equality in universities on an international level.

The symposium discussed programs, strategic concepts and successful practices developed in universities in Italy, Austria, Germany, Switzerland, Norway, UK, Sweden, France and the United States to ensure gender equality and diversity. The Turkish examples of gender equality programs implemented in Ankara University, Mersin University and Sabancı University will be examined. Concepts developed by the foreign counterparts of TÜBİTAK to ensure gender equality in academia studied. The opening lecture of the symposium was given by political scientist Şirin Tekeli, who is a leading activist of the second-wave feminist movement in Turkey in the late 1980s. The closing lecture was given by anthropologist Emily Martin from New York University.

The symposium attempted to redefine university quality based on the gender factor, and is an contribution to the processes in Turkey to establish mechanisms for implementing, institutionalizing and protecting gender equality and diversity in Turkish universities, and towards making permanent, systemic changes in university policies.

Exhibition

100 Years Women at the University - Women's University 1914–1919
November 7th and December 21st 2014, Consulate General of Greece in İstanbul - Sismanoglio Megaro
The exhibition is curated by Meral Akkent.

The exhibition 100 Years Women at the University - Women's University 1914–1919 presented by the Women's Museum Istanbul sheds light on the story of women gaining access to university, the role played by the Kadınlar Dünyası (Women's World) magazine, the demands for higher education voiced in the magazine, the methods employed by women to acquire the right to higher education, women's allies in their endeavors, and the Women's University experience. The exhibition is a witness to a historical process shaped by women.

The issue of gender equality in academia is expanded to include diversity based on examples from the academic and administrative careers of women. A call is made to think on how close the current situation is to achieving gender equality and diversity in universities after a century of women acquiring the right to university education.

• Hüseyin Aykol, Aykırı Kadınlar -Osmanlı'dan Günümüze Devrimci Kadın Portreleri, Ankara, 2012.

• Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, 3. Baskı, İstanbul, 2011.

• Fatma Büyükkarcı Yılmaz, Tülay Gençtürk Demircioğlu (Haz.), Yeni Harflerle Kadınlar Dünyası, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Yayınları, İstanbul, 2009.

• "Osmanlı'da ilk kadın hareketi anlatıldı, 24.5.2008, kırıkhan.net, http://www.iskenderun.org/haberdetails.isk?ID=8764.

• "U. Nuriye Civelek konferansı yarın", 23.5.2008, kırıkhan.net, http://www.kirikhan.net/article_view.php?aid=5140.

• Mithat Kutlar, Ulviye Mevlan: Yaşamı ve Düşünceleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı, Ankara, 2008, http://www.belgeler.com/blg/1h6w/ulviye-mevlan-yasami-ve-dusunceleri-the-life-and-works-of-ulviye-mevlan.

• Serpil Çakır, "Feminism and Feminist History-Writing in Turkey: The Discovery of Ottoman Feminism", Aspasia, Volume 1, p. 61-83, 13.1.2007, http://www.amargi.org.tr/files/S.Cakir_.Feminism_and_Feminist_history-writing.pdf.

• Serpil Çakır, "Ulviye Mevlan Civelek (1893-1964)", Haan, Daskalova, Loutfi (Ed.), A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms. Central, Eastern, and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries, Budapest, 2006, ss. 336-369.

• Serpil Çakır,"Kadın Tarihinden iki isim: Ulviye Mevlan, Nezihe Muhiddin", Osmanlı'dan Cumhuriyete: Problemler,Araştırmalar, Tartışmalar", Tarih Vakfı Yurt, İstanbul, 1998, ss. 288-299.

• Serpil Çakır, "Bir Osmanlı Kadın Örgütü: Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti", Tarih ve Toplum, Haziran 1989, No. 66.

• Ümit Eker, "Ulviye Civelek", Kadın Gazetesi, Mayıs 1971, No 25, ss.10-11.

• Kadın Gazetesi, 13.12.1965, No 898 (Ulviye Civelek anma toplantısı hakkında bir yazı, Kaynak: Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, 2011, s.141).

• Kadın Gazetesi, 29.11.1965, No 896 (Ulviye Civelek hakkında bir yazı, Kaynak: Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, 2011, s.140).

Nuriye Ulviye Mevlan Civelek tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar:

• Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, 3. Baskı, İstanbul, 2011.
• Bkz. Hakkında Yazılanlar maddesi

Nuriye Ulviye Mevlan Civelek tanıtım sayfasındaki görseller için kaynak

• Serpil Çakır özel arşivi
• Vasi Köse özel arşivi

İstanbul kadın Müzesi® (İKM), Serpil Çakır'a ve Vasi Köse'ye Nuriye Ulviye Mevlan Civelek tanıtım sayfasındaki katkıları nedeniyle çok teşekkür eder.